Tầng tum là gì? Ý tưởng thiết kế và lưu ý xây dựng hiệu quả

1. Tầng Tum Là Gì?

Tầng tum là phần công trình nằm trên mái nhà, có diện tích nhỏ hơn so với các tầng chính của công trình. Theo định nghĩa kỹ thuật, tầng tum là không gian được xây dựng trên sàn mái của tòa nhà, thường có diện tích chỉ bằng một phần của tầng dưới và được sử dụng với các mục đích phụ trợ. Khác với các tầng thông thường, tầng tum không phải là tầng hoàn chỉnh và không được tính vào số tầng chính thức của công trình.

Trong kiến trúc nhà phố tại Hà Nội, tầng tum thường có diện tích khoảng 20-30m², chiếm không quá 30% diện tích sàn mái. Ví dụ, với nhà phố điển hình có diện tích sàn 60m², tầng tum sẽ có diện tích tối đa là 18m². Chiều cao thông thủy của tầng tum thường không vượt quá 3m, tính từ mặt sàn đến trần.

Hình ảnh minh hoạ tầng tum

Xuất phát từ kiến trúc nhà ống truyền thống Hà Nội, tầng tum ban đầu được thiết kế làm nơi che chắn cầu thang và bảo vệ ngôi nhà khỏi mưa nắng. Qua thời gian, không gian này đã phát triển thành một bộ phận quan trọng trong thiết kế nhà phố hiện đại, mang lại nhiều công năng thiết thực cho người sử dụng.

Cấu trúc của tầng tum thường bao gồm hệ thống khung, cột, sàn bê tông cốt thép, tường bao che và mái che. Đây là không gian riêng biệt, có thể tiếp cận qua cầu thang từ tầng dưới và thường có sân thượng hoặc ban công xung quanh.

2. Chức Năng Và Lợi Ích Của Tầng Tum

Tầng tum mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho ngôi nhà, từ công năng sử dụng đến giá trị thẩm mỹ và kinh tế. Dưới đây là những chức năng chính của tầng tum trong kiến trúc nhà phố hiện đại:

• Bảo vệ cầu thang và lõi thang: Tầng tum bảo vệ cầu thang và lõi thang khỏi tác động của thời tiết, đặc biệt là mưa và nắng gắt tại Hà Nội, giúp kéo dài tuổi thọ của công trình.
• Mở rộng không gian sử dụng: Tầng tum tạo thêm diện tích sử dụng có giá trị, có thể bố trí làm phòng thờ, phòng sinh hoạt, phòng làm việc hoặc kho chứa đồ.
• Cải thiện thông gió và ánh sáng: Với vị trí cao nhất trong ngôi nhà, tầng tum giúp tạo ra hiệu ứng thông gió theo chiều đứng, điều hòa không khí trong toàn bộ công trình.
• Tăng cường yếu tố phong thủy: Trong quan niệm phong thủy, tầng tum giúp cân bằng các yếu tố âm dương, đặc biệt khi được bố trí làm nơi thờ cúng tổ tiên.
• Nâng cao giá trị thẩm mỹ và kinh tế: Một tầng tum được thiết kế hợp lý sẽ tạo điểm nhấn kiến trúc và tăng giá trị bất động sản đáng kể.

Theo thống kê từ các dự án xây dựng tại Hà Nội, việc đầu tư xây dựng tầng tum hợp lý có thể tiết kiệm 15-20% chi phí so với việc xây thêm một tầng hoàn chỉnh, đồng thời vẫn đáp ứng được nhu cầu mở rộng không gian sống. Kiến trúc sư Nguyễn Văn Nam, chuyên gia tư vấn thiết kế nhà phố tại Hà Nội, cho biết: "Xây dựng tầng tum đúng quy định không chỉ đáp ứng nhu cầu mở rộng không gian mà còn giúp tuân thủ quy hoạch đô thị, tránh các khoản phạt hành chính không đáng có."

3. Quy Định Pháp Lý Về Tầng Tum

Việc xây dựng tầng tum cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp lý hiện hành để tránh vi phạm xây dựng. Thông tư 07/2019/TT-BXD của Bộ Xây dựng đã quy định rõ về tiêu chuẩn thiết kế tầng tum:

Khi tiến hành xây dựng tầng tum, chủ đầu tư cần lưu ý những yêu cầu pháp lý sau:

• Xin giấy phép xây dựng: Tầng tum là một phần của công trình, nên phải được thể hiện trong hồ sơ xin cấp phép xây dựng. Nếu xây dựng sau khi công trình đã hoàn thiện, cần xin phép cải tạo, sửa chữa.
• Tuân thủ quy hoạch đô thị: Tại các khu vực có quy hoạch riêng như khu đô thị mới, phố cổ Hà Nội, cần tham khảo thêm quy định cụ thể cho từng khu vực.
• Đánh giá tác động kết cấu: Cần có đánh giá của kỹ sư kết cấu về khả năng chịu lực của công trình hiện hữu trước khi xây tầng tum, đặc biệt với nhà cũ.
• Giấy phép môi trường: Đối với trường hợp tầng tum có chức năng đặc biệt như xưởng sản xuất nhỏ, cần xin thêm giấy phép về môi trường.

Việc vi phạm các quy định xây dựng tầng tum có thể dẫn đến các hình phạt nghiêm khắc. Theo Nghị định 16/2022/NĐ-CP, mức phạt tiền đối với cá nhân vi phạm từ 10-500 triệu đồng tùy theo mức độ, đối với tổ chức có thể lên đến 1 tỷ đồng. Ngoài ra, công trình vi phạm còn có thể bị buộc tháo dỡ, gây tốn kém chi phí và thời gian.

4. Ý Tưởng Thiết Kế Sáng Tạo Cho Tầng Tum

Hình ảnh minh hoạ rooftop garden

Để tận dụng tối đa không gian tầng tum, dưới đây là một số ý tưởng thiết kế sáng tạo đang được ưa chuộng tại Hà Nội:

1. Vườn trên mái (Rooftop Garden): Biến tầng tum thành không gian xanh với các loại cây cảnh, thảm cỏ nhân tạo và nội thất ngoài trời. Xu hướng này đặc biệt phổ biến tại các khu đô thị mới như Ciputra, Starlake, nơi mật độ cây xanh còn hạn chế. Một khu vườn 15m² có thể bố trí 5-7 chậu cây lớn, bộ bàn ghế ngoài trời và khu vực BBQ.
2. Phòng thờ hiện đại: Thiết kế không gian thờ cúng thanh tịnh, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Nhiều gia đình tại quận Ba Đình, Hoàn Kiếm ưa chuộng thiết kế này với bàn thờ gỗ tự nhiên, hệ thống đèn LED âm trần và cửa kính mờ tạo không gian riêng tư.
3. Studio ánh sáng: Tận dụng ánh sáng tự nhiên dồi dào, tầng tum có thể trở thành studio chụp ảnh, vẽ tranh hoặc làm việc sáng tạo. Thiết kế này phổ biến tại khu vực Tây Hồ, nơi có nhiều người nước ngoài và người làm nghề tự do sinh sống.
4. Phòng sinh hoạt chung: Không gian đa năng cho các hoạt động gia đình như xem phim, đọc sách, hoặc sinh hoạt nhóm. Tại các khu đô thị Linh Đàm, Định Công, nhiều gia đình chọn thiết kế này với ghế sofa đa năng, bàn trà thấp và kệ sách.
5. Phòng tập thể dục/Yoga: Không gian yên tĩnh, thoáng đãng, lý tưởng cho các hoạt động thể chất. Xu hướng này được ưa chuộng tại khu vực Cầu Giấy, Mỹ Đình, nơi có nhiều cư dân trẻ quan tâm đến sức khỏe.

Các xu hướng vật liệu hiện đại được sử dụng nhiều trong thiết kế tầng tum bao gồm:

• Kính cường lực: Tạo cảm giác rộng rãi, thoáng đãng, đồng thời đảm bảo an toàn và độ bền cao. Loại kính Low-E với khả năng cách nhiệt đang được ưa chuộng tại Hà Nội.
• Gỗ nhựa composite: Bền với thời tiết, không cong vênh, thích hợp cho sàn và ốp tường ngoài trời. Vật liệu này đã được ứng dụng thành công tại nhiều công trình tại Hà Nội.
• Tấm polycarbonate: Nhẹ, bền, cách nhiệt tốt, thích hợp làm mái che. Vật liệu này ngày càng phổ biến tại các dự án cải tạo nhà phố.
• Gạch không nung: Nhẹ, thân thiện với môi trường, giảm tải trọng cho công trình. Vật liệu này đang được khuyến khích sử dụng trong các công trình xanh tại Hà Nội.

Khi thiết kế tầng tum, cần đặc biệt lưu ý về ánh sáng và thông gió. Kiến trúc sư Trần Thị Mai, Giám đốc Công ty Thiết kế Kiến trúc Xanh, khuyến nghị: "Nên bố trí cửa sổ theo hướng Đông Nam để đón gió mùa hè và ánh nắng ban mai. Tránh mở nhiều cửa hướng Tây để giảm nhiệt độ trong những ngày nắng nóng tại Hà Nội. Sử dụng hệ thống cửa sổ lớn kết hợp với cửa thông gió trên cao để tạo hiệu ứng thông gió xuyên phòng."

5. Lưu Ý Khi Xây Dựng Tầng Tum

Việc xây dựng tầng tum đòi hỏi sự cẩn trọng về kỹ thuật và vật liệu để đảm bảo an toàn, bền vững và thẩm mỹ. Dựa trên kinh nghiệm từ các dự án xây dựng tại Hà Nội, sau đây là những vật liệu được khuyến nghị sử dụng:

• Gạch chống nóng: Loại gạch nhẹ có khả năng cách nhiệt cao như gạch AAC (Autoclaved Aerated Concrete) giúp giảm nhiệt độ bên trong tầng tum xuống 3-5°C so với sử dụng gạch thông thường. Tại khu vực Hà Nội, nơi nhiệt độ mùa hè có thể lên tới 40°C, việc sử dụng gạch chống nóng giúp tiết kiệm năng lượng làm mát đáng kể.
• Thép không gỉ (SUS304/316): Được sử dụng cho các chi tiết ngoài trời như lan can, cửa sổ, hệ khung đỡ. Thép không gỉ có tuổi thọ cao gấp 3-4 lần so với thép thường trong điều kiện khí hậu ẩm ướt tại Hà Nội, giúp tiết kiệm chi phí bảo trì dài hạn.
• Kính cường lực Low-E: Với khả năng cách nhiệt và chống tia UV, kính Low-E giúp giảm 30-40% lượng nhiệt đi qua so với kính thường. Loại kính này đặc biệt phù hợp với tầng tum hướng Tây, nơi chịu nhiều ánh nắng chiều tại Hà Nội.
• Vữa chống thấm đàn hồi: Sử dụng vữa chống thấm gốc xi măng polymer có độ đàn hồi cao, khả năng chịu được sự co giãn của bê tông do biên độ nhiệt lớn giữa ngày và đêm tại Hà Nội (có thể chênh lệch tới 15°C).

Theo thống kê từ các công trình tại Hà Nội, những sai lầm phổ biến khi xây dựng tầng tum bao gồm:

1. Tính toán kết cấu không đầy đủ: Nhiều chủ đầu tư bỏ qua việc gia cường kết cấu cho sàn mái trước khi xây tầng tum, dẫn đến nguy cơ nứt, võng sau 3-5 năm sử dụng. Cần tính toán gia cường dầm, cột đảm bảo chịu tải trọng tối thiểu 200-300kg/m².
2. Bỏ qua hệ thống chống thấm: Đây là sai lầm nghiêm trọng tại khu vực Hà Nội với lượng mưa trung bình 1.800mm/năm. Thiếu hệ thống chống thấm hoặc thi công không đúng kỹ thuật dẫn đến thấm dột, ảnh hưởng đến kết cấu và thẩm mỹ công trình.
3. Sử dụng vật liệu không phù hợp với điều kiện thời tiết: Nhiều công trình sử dụng vật liệu không phù hợp với khí hậu nhiệt đới gió mùa tại Hà Nội, dẫn đến xuống cấp nhanh chóng. Ví dụ, sử dụng gỗ tự nhiên không qua xử lý chống mối mọt cho sàn ngoài trời.
4. Thiết kế hệ thống thoát nước không hợp lý: Không tính toán độ dốc và đường kính ống thoát nước phù hợp, gây tình trạng úng ngập cục bộ khi mưa lớn. Tại Hà Nội, với cường độ mưa có thể lên tới 100mm/giờ, hệ thống thoát nước cần được tính toán kỹ lưỡng.
5. Bỏ qua yếu tố phong thủy: Nhiều gia chủ không quan tâm đến hướng tốt, xấu khi bố trí các không gian chức năng trong tầng tum, đặc biệt là khu vực thờ cúng, gây ảnh hưởng đến tâm lý và sinh hoạt của gia đình.

Kỹ sư Phạm Văn Hoàng, Giám đốc kỹ thuật Công ty xây dựng Đông Á, cho biết: "Để đảm bảo an toàn cho tầng tum, cần đặc biệt chú ý đến kỹ thuật đổ bê tông chịu lực. Nên sử dụng bê tông mác 250-300, cốt thép D10 với lưới 150x150mm cho sàn, với chiều dày tối thiểu 120mm. Đồng thời, nên thi công vào mùa khô để đảm bảo quá trình ninh kết của bê tông diễn ra tốt nhất."

6. Chi Phí Xây Dựng Tầng Tum

Chi phí xây dựng tầng tum phụ thuộc vào nhiều yếu tố như diện tích, vật liệu sử dụng và độ phức tạp của thiết kế. Dưới đây là bảng ước tính chi phí xây dựng tầng tum tại Hà Nội năm 2025:

Lưu ý: Chi phí trên đã bao gồm vật tư, nhân công và hoàn thiện cơ bản (sơn, trần, sàn, hệ thống điện nước). Hoàn thiện cao cấp bao gồm thêm hệ thống điều hòa, đèn led âm trần, sàn gỗ cao cấp và nội thất cơ bản.

Các yếu tố chính ảnh hưởng đến chi phí xây dựng tầng tum:

1. Vật liệu xây dựng: Chiếm 50-60% tổng chi phí, sự chênh lệch giữa vật liệu thông thường và cao cấp có thể khiến chi phí tăng 30-40%. Ví dụ, sử dụng kính cường lực thường có giá 450.000-500.000 đồng/m², trong khi kính Low-E có giá 800.000-1.200.000 đồng/m².
2. Vị trí địa lý và khả năng tiếp cận: Các khu vực trung tâm Hà Nội như Hoàn Kiếm, Ba Đình có chi phí nhân công cao hơn 15-20% so với các quận ngoại thành. Ngoài ra, nhà trong ngõ nhỏ sẽ tốn thêm 5-10% chi phí vận chuyển vật liệu.
3. Độ phức tạp của thiết kế: Thiết kế càng phức tạp với nhiều chi tiết trang trí, hình dáng không đều, càng tăng chi phí thi công. Ví dụ, thi công mái vòm có chi phí cao hơn 25-30% so với mái bằng thông thường.

Để tiết kiệm chi phí khi xây dựng tầng tum, các chuyên gia xây dựng tại Hà Nội gợi ý những biện pháp sau:

• Tối ưu hóa thiết kế: Thiết kế đơn giản với hình dáng vuông, chữ nhật sẽ giúp tiết kiệm 15-20% chi phí xây dựng so với các thiết kế phức tạp.
• Lựa chọn vật liệu thông minh: Sử dụng vật liệu cao cấp cho những khu vực quan trọng và vật liệu thông thường cho khu vực ít sử dụng. Ví dụ, sử dụng kính cường lực cao cấp cho mặt tiền, kính thường cho cửa sổ phía sau.
• Thi công đúng mùa: Xây dựng vào mùa khô (tháng 10 đến tháng 4) tại Hà Nội không chỉ giúp công trình đảm bảo chất lượng mà còn tránh chi phí phát sinh do thời tiết xấu, có thể tiết kiệm 5-10% tổng chi phí.
• Tận dụng vật liệu tái chế: Sử dụng một số vật liệu tái chế như gạch lát từ đá tự nhiên cũ, gỗ tái chế cho sàn và trang trí có thể giúp tiết kiệm 10-15% chi phí vật liệu.

Ông Trần Minh Đức, Giám đốc Công ty thiết kế và thi công Minh Đức, chia sẻ: "Kinh nghiệm cho thấy, việc đầu tư vào thiết kế chi tiết và tìm kiếm đơn vị thi công uy tín ngay từ đầu sẽ giúp tiết kiệm 15-20% tổng chi phí so với việc thay đổi, sửa chữa nhiều lần trong quá trình xây dựng."

7. Phong Thủy Và Tầng Tum

Trong quan niệm phong thủy truyền thống, tầng tum đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng yếu tố âm dương của ngôi nhà. Vị trí cao nhất của công trình này tương ứng với đầu người trong cấu trúc nhà ở, do đó cần được thiết kế và bố trí hợp lý để mang lại may mắn, tài lộc cho gia chủ.

Hình ảnh minh hoạ gia chủ đặt phòng thờ trên tầng tum

Tầng tum được xem là không gian thuộc hành Hỏa, mang năng lượng dương mạnh mẽ. Trong ngũ hành, Hỏa có thể sinh Thổ (đất), hỗ trợ sự ổn định và phát triển của gia đình. Tuy nhiên, Hỏa quá mạnh cũng có thể khắc Thủy, gây mất cân bằng trong năng lượng tổng thể của ngôi nhà. Do đó, việc thiết kế tầng tum cần tuân thủ một số nguyên tắc phong thủy cơ bản:

• Hướng đặt phòng thờ: Theo phong thủy, phòng thờ nên đặt ở vị trí trang trọng nhất, thường là hướng Đông (hướng mặt trời mọc) hoặc hướng Tây Nam (hướng thịnh vượng). Tại Hà Nội, nhiều gia đình có xu hướng đặt bàn thờ hướng ra đường lớn hoặc hướng về quê hương tổ tiên.
• Màu sắc hợp mệnh: Màu sắc của tầng tum nên phù hợp với mệnh của gia chủ. Ví dụ, người mệnh Hỏa nên sử dụng tông màu đỏ, tím, hồng; mệnh Thủy hợp với đen, xanh dương; mệnh Mộc hợp với xanh lá; mệnh Kim hợp với trắng, bạc; mệnh Thổ hợp với vàng, nâu đất.
• Cân bằng ánh sáng và bóng tối: Tầng tum cần có sự cân bằng giữa ánh sáng và bóng tối, tránh quá nhiều ánh sáng (dương quá mạnh) hoặc quá tối (âm quá mạnh). Lý tưởng nhất là ánh sáng tự nhiên vào buổi sáng và có khả năng điều chỉnh độ sáng vào buổi chiều.

Thầy phong thủy Nguyễn Hoàng Long, chuyên gia tư vấn phong thủy cho các dự án bất động sản tại Hà Nội, nhận định: "Tầng tum nên được thiết kế với chiều cao phù hợp, không nên cao quá so với tổng thể ngôi nhà (không quá 1/5 chiều cao tòa nhà) để tránh tạo cảm giác mất cân đối, ảnh hưởng đến sự hài hòa năng lượng. Đặc biệt, tránh thiết kế tầng tum có góc nhọn chỉ thẳng vào nhà láng giềng, vì điều này được cho là tạo ra 'mũi tên độc' trong phong thủy."

8. Những Câu Hỏi Thường Gặp

9. Tổng Kết Và Giá Trị Của Việc Xây Dựng Tầng Tum

Tầng tum đã trở thành một phần không thể thiếu trong kiến trúc nhà phố hiện đại tại Hà Nội, mang lại nhiều giá trị thiết thực cho người sử dụng. Việc xây dựng tầng tum hợp lý không chỉ tối ưu hóa không gian sống mà còn tạo nên điểm nhấn kiến trúc độc đáo cho công trình.

Lợi ích chính của việc xây dựng tầng tum bao gồm:

• Tối ưu không gian sử dụng: Tầng tum biến diện tích mái không được sử dụng thành không gian sống có giá trị, tăng thêm 20-30% diện tích sử dụng cho ngôi nhà.
• Tăng giá trị bất động sản: Theo thống kê từ các sàn giao dịch bất động sản tại Hà Nội, nhà phố có tầng tum thiết kế đẹp, hợp lý có giá trị cao hơn 5-10% so với nhà không có tầng tum.
• Cải thiện vi khí hậu: Tầng tum giúp tạo hiệu ứng thông gió theo chiều đứng, giảm nhiệt độ trung bình trong nhà 2-3°C vào mùa hè.
• Đáp ứng nhu cầu văn hóa: Không gian riêng biệt trên cao phù hợp cho việc thờ cúng theo phong tục Việt Nam, đồng thời tạo khu vực sinh hoạt riêng tư cho gia đình.

Tuy nhiên, việc thiết kế và xây dựng tầng tum không đúng quy định có thể dẫn đến nhiều rủi ro nghiêm trọng:

• Vi phạm pháp luật: Bị phạt hành chính từ 10-500 triệu đồng và buộc tháo dỡ công trình vi phạm.
• Ảnh hưởng kết cấu: Thiết kế không đúng kỹ thuật có thể gây quá tải cho công trình, dẫn đến xuống cấp, nứt, lún sau 3-5 năm sử dụng.
• Tốn kém chi phí sửa chữa: Chi phí khắc phục sự cố do xây dựng không đúng kỹ thuật có thể cao gấp 2-3 lần chi phí xây dựng ban đầu.

Để có một tầng tum an toàn, bền vững và hợp pháp, chủ đầu tư cần cân nhắc kỹ lưỡng từ khâu thiết kế, lựa chọn đơn vị thi công đến vật liệu sử dụng và quy trình xây dựng.

10. Tiêu Chí Chọn Đơn Vị Thi Công Uy Tín

Việc lựa chọn đơn vị thi công uy tín đóng vai trò quyết định đến chất lượng và độ bền của tầng tum. Dưới đây là các tiêu chí quan trọng khi lựa chọn đơn vị thi công tại Hà Nội:

• Kinh nghiệm thi công: Chọn đơn vị có ít nhất 5 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực xây dựng, đã thực hiện nhiều dự án tầng tum tương tự. Kinh nghiệm dài sẽ giúp đơn vị xử lý tốt các tình huống phát sinh và đảm bảo tiến độ thi công.
• Hồ sơ năng lực đa dạng: Đơn vị thi công cần có danh mục công trình đa dạng, kèm theo hình ảnh trước-sau và giấy xác nhận từ chủ đầu tư trước đó. Tại Hà Nội, nên ưu tiên đơn vị đã thi công nhiều công trình trong khu vực, hiểu rõ đặc thù địa phương.
• Chế độ bảo hành dài hạn: Lựa chọn đơn vị cam kết bảo hành tối thiểu 24 tháng cho công trình, đặc biệt là hệ thống chống thấm và kết cấu. Một số đơn vị uy tín tại Hà Nội còn cung cấp dịch vụ kiểm tra định kỳ 6 tháng/lần trong thời gian bảo hành.

Cần đặc biệt lưu ý và tránh các công ty "ma" có những đặc điểm sau:

• Không có địa chỉ văn phòng cụ thể hoặc chỉ làm việc qua điện thoại, không có giấy phép kinh doanh ngành nghề xây dựng
• Báo giá quá thấp so với mặt bằng chung (thấp hơn 20-30%) nhưng không có bảng kê chi tiết vật tư, nhân công
• Yêu cầu đặt cọc với tỷ lệ cao (trên 50%) ngay từ đầu mà không có hợp đồng chi tiết
• Không cung cấp được thông tin liên lạc của các khách hàng cũ để tham khảo

Khách hàng nên chọn đơn vị có thể thi công toàn bộ từ khâu lên ý tưởng, thiết kế sơ bộ đến kết nối với đơn vị thi công uy tín, đảm bảo công trình đẹp, bền và đúng quy định pháp luật.